در هنگام انتخاب ماده مورد استفاده برای ساخت قالب بتن باید همیشه سه اصل مهم کیفیت، ایمنی و صرفه اقتصادی را در نظر گرفت. کیفیت مواد می‌تواند ایمنی را تضمین کند. البته این عامل تاثیر قابل توجهی بر روی هزینه نیز دارد. شکستن و تخریب قالب، در برخی از موارد ضرر جانی و در اغلب موارد ضرر مالی را در پی دارد. در ادامه، ویژگی‌های یک قالب بتن مناسب را به طور خلاصه معرفی می‌کنیم.
مقاومت قالب بتن
مقاومت ماده تشکیل دهنده قالب بتن باید به اندازه‌ای باشد که قالب بتواند نیروهای پیش‌بینی شده را به خوبی تحمل کند. مقاومت قالب بتن نه تنها به عنوان یکی از الزامات طراحی، بلکه به عنوان یکی از مهمترین جنبه‌های ایمنی در نظر گرفته می‌شود.
صلبیت قالب بتن
جابجایی سازه تحت بارهای وارده باید خیلی کم و قابل پیش‌بینی باشد. هرگونه تغییر شکل و جابجایی بزرگ تاثیر قابل توجهی بر روی انحراف سطح نهایی بتن خواهد داشت. در هنگام طراحی سیستم قالب‌بندی، باید در مورد بازه انحراف مجاز کل و سهم عوامل موثر بر این انحراف تصمیم‌گیری شود. به منظور اطمینان از قرارگیری میزان انحرافات در بازه مجاز، باید صلبیت ماده تشکیل دهنده قالب و دقت کارکنان ثابت باشد.
مقاومت در برابر ضربه قالب بتـن
قالب بتن باید به گونه‌ای ساخته شود که در صورت ضربه و آسیب دیدن، تکه‌های آن ریخته نشود. این مسئله با تعیین نحوه ریزش ماده سازنده قالب قابل بررسی است. به منظور رعایت این نکته ایمنی مهم، به خاطر داشته باشید که استفاده از مواد شکل‌پذیر برای ساخت قالب نسبت به مواد شکننده در اولویت بسیار بالاتری قرار دارند.
دوام قالب بتن
دوام قالبـ بتن از جنبه اقتصادی و دستیابی به سازه‌های بتنی باکیفیت در استفاده‌های مجدد اهمیت پیدا می‌کند. قالب بتن تقریبا همیشه در محیط باز ساخته می‌شود و مورد استفاده قرار می‌گیرد. به همین دلیل، ماده سازنده قالب و اجزا آن در فاصله زمانی بین استفاده مجدد در معرض هوا قرار می‌گیرند. در حالت ایدئال، مواد سازنده قالب، اجزا و صفحه داخلی قالب باید در مقابل عوامل محیطی از قبیل هوازدگی، خوردگی و غیره مقاوم بوده و نرخ تجزیه پایینی در برابر اثرات آفتاب، باد و باران داشته باشند. مقاومت مواد تشکیل دهنده قالب در برابر تجزیه را می‌توان با نگهداری مناسب افزایش داد. در مجموع، دوام مواد سازنده قالب برای دستیابی به سطح باکیفیت بتن و اطمینان از ایمنی اجزا قالب ضروری است.
وزن قالب بتن
در هنگام سرهم کردن قالب، هر یک از اجزا و قطعات توسط دست به محل مورد نظر انتقال داده می‌شوند. این مسئله برای مواردی که قالب نهایی تنها با جرثقیل قابل جابجایی باشد نیز صادق است. در حالت مطلوب از نظر اقتصادی و بهره‌وری، ابعاد اجزا و قطعات قالب به اندازه‌ای در نظر گرفته می‌شود که وزن آن‌ها برای حمل توسط کارکنان خیلی دشوار نباشد. اگر وزن اجزا برای حمل توسط یک نفر دشوار باشد، باید از ماشین‌آلات مخصوص به منظور جابجایی آن‌ها استفاده کرد.
دقت ساخت قالب بتن
قالب باید به گونه‌ای ساخته شود که سرهم کردن آن با کمترین هدررفت زمان برای اتصال و برش همراه باشد. ثابت بودن اندازه مواد، ورق‌های تخته لایه و اجزا چارچوب اهمیت بالایی در این موضوع دارند. دقت ساخت قالب بتن از عواملی است که بر روی جنبه اقتصادی پروژه تاثیر مستقیم می‌گذارد.
سازگاری مواد سازنده قالب بتن
مواد سازنده قالب نباید با بتن تازه یا سخت شده ناسازگاری داشته باشند. مواد تشکیل دهنده جداره داخلی قالب نیز نباید با سیمان در حال هیدراتاسیون واکنش دهند. به عنوان مثال، برخی از الوار داری شکر چوب هستند که باعث خراب شدن سیمان می‌شود. علاوه بر این، چوب برخی از درختان نظیر اکلایپتوس بعد از سخت شدن بتن باعث ایجاد لکه‌های زیاد بر روی آن می‌شود. هنگام عبور آب از چوب اکلایپتوس و وارد شدن آن به داخل بتن، معمولا لکه‌های قهوه‌ای تیره بر روی سطح بتن به وجود می‌آید.
مقاومت قالب بتن در برابر حرارت، سایش و رطوبت
گرما و سرمای بیش از حد، باعث ایجاد مشکلاتی در انتخاب مواد سازنده قالب و محافظت از آن‌ها می‌شود. در دماهای پایین، سرعت گیرش و مقاومت بتن کاهش می‌یابد. در این حالت، آب درون مخلوط بتن یخ می‌زند و پیوند شیمیایی درون ملات را از بین می‌برد. هنگام بتن‌ریزی در دمای پایین می‌توان آب و ذرات سنگدانه (شن و ماسه) را گرم کرد تا بتن گرم تشکیل شود. در نتیجه، به دلیل افزایش دمای درونی، بتن در مراحل اولیه گیرش سرد نمی‌شود. به همین دلیل، اگر مواد سازنده قالـب عایق حرارتی باشند، دمای مخلوط بتن تا گیرش کامل تغییر قابل توجهی نمی‌کند.
هنگام بتن‌ریزی (مخصوصا در صورت وجود سنگدانه‌های تیز درون مخلوط) مقداری سایش و آسیب‌دیدگی بر روی جداره داخلی قالب (در استفاده اول و استفاده‌های بعدی) به وجود می‌آید. به این ترتیب، پس از گیرش بتن و برداشتن قالب از روی آن، آسیب‌دیدگی‌های جداره داخلی قالب منجر به آسیب‌دیدگی سطح خارجی بتن می‌شود. به علاوه، لغزش قالب بر روی بتن نیز سایش سطح خارجی آن را در پی خواهد داشت. از این‌رو، به منظور به حداقل رساندن آسیب‌دیدگی سطح بتن، استفاده از قالب‌های عایق سایش توصیه می‌شود.
خارج شدن آب در هنگام گیرش بتن و جذب آن توسط قـالب می‌تواند باعث ایجاد لکه‌های هیدراتاسیون بر روی سطح خارجی بتن شود. برای مواردی که دستیابی به یک سطح باکیفیت از اهمیت بالایی برخوردار است، وجود لکه به هیچ عنوان قابل قبول نخواهد بود. وجود لکه‌های هیدراتاسیون بر روی سطح بتن نشان‌دهنده هیدراتاسیون ناقص سیمان، مقاومت کم و دوام پایین سطح بتن است. بنابراین، جذب رطوبت جداره داخلی قالب باید به حداقل برسد. به این منظور می‌توان از قالب‌های عایق رطوبت استفاده کرد.