نازک کاری ساختمان یعنی چه؟

غول بزرگ ساخت یک ساختمان، مرحله نازک کاری آن است.

با این که مرحله نازک کاری راحت‌ترین و ساده‌ترین بخش اجرای یک ساختمان به نظر می‌آید، اما پیچیدگی‌های مخصوص به خود را داشته و در صورت نداشتن مهارت کافی در این مرحله ممکن است از لحاظ هزینه‌ای یا مدت زمان اجرای آن، بیشتر از مراحل تخریب، گودبرداری و اجرای اسکلت از شما انرژی بگیرد.

پس از تکمیل اسکلت یک سازه (چه اسکلت بتنی باشد چه فولادی)، وارد فاز جدیدی از اجرای ساختمان می‌شویم که اصطلاحا به آن، مرحله نازک کاری ساختمان می‌گویند.

مرحله نازک کاری مجموعه عملیاتی است که در کنار زیبایی بخشیدن به فضای داخل یا خارج یک ساختمان، آن را قابل سکونت می‌کند. برای مثال دیوار چینی، اجرای نما، نصب درب و پنجره و سفیدکاری همگی شامل مراحل نازک کاری ساختمان می‌شوند.

مراحل نازک کاری ساختمان به ترتیب اولویت

به طور مشخص نمی‌توان مراحل نازک کاری ساختمان را اولویت بندی کرد و در برخی فعالیت‌ها گاهی تقدم و تاخر تفاوتی ایجاد نمی‌کند. مثلا اجرای نمای ساختمان می‌تواند جزء اولین مراحل نازک کاری و همزمان با دیوارچینی باشد، می‌تواند در میانه یا انتهای کار انجام شود. اما در برخی دیگر باید اولویت‌هایی را رعایت کنید.

مثلا بهتر است اجرای شاسی کشی آسانسور پیش از دیوارچینی دور چاله آسانسور باشد تا فضای کافی برای جوشکاری و نصب ریل فراهم باشد. سپس صبر کنید تا سایر مراحل اجرای ساختمان جلو رفته و در انتها کابین و موتور آسانسور نصب شود. یا مثلا تا زمانی که گچ کاری و اجرای سقف کاذب تمام نشده نمی‌توان نقاشی کرد.

پس بهتر است ابتدا مراحل اجرای نازک کاری را بشناسیم. ما مراحل نازک کاری ساختمان را در ۹ بخش توضیح می‌دهیم. دقت داشته باشید به جز اجرای نمای ساختمان که می‌تواند در هر مرحله‌ای آغاز شود و نکته‌ای که در مورد اجرای آسانسور و شاسی کشی آن گفتیم ترتیب زیر رایج و منطقی است.

به طور کلی نازک کاری ساختمان شامل مراحل زیر است:

1. اجرای نمای ساختمان
2. نازک کاری دیوار (دیوار چینی)
3. عایق کاری و اجرای ایزوگام
4. اجرای کف
5. چاه کنی
6. اجرای آسانسور
7. اجرای سقف کاذب
8. نصب درب و پنجره
9. اجرای کابینت و کمد دیواری

در ادامه با هر یک از این مراحل بیشتر آشنا می‌شویم.

1) اجرای نمای ساختمان

طراحی نمای ساختمان از گذشته بسیار مورد توجه بوده چرا که به طور مستقیم در زیبایی، جذابیت و قیمت یک خانه تاثیر گذاشته و هر روز در حال تکمیل شدن است.

مهندسین طراح برای طراحی نمای ساختمان باید به شرایط آب و هوایی، موقعیت جغرافیایی، تعداد طبقات ساختمان، سلیقه افراد و بودجه کارفرما توجه لازم و کافی را داشته باشند تا بتوانند بهترین طرح را ارائه کنند.

یکی دیگر از مواردی که طراحان باید به آن دقت داشته باشند هماهنگی میان سبک‌های اجزای یک نما است. برای مثال اگر از درب‌های کلاسیک استفاده شده است، پنجره‌ها و متریال مصرفی برای اجرای نما نیز باید در سبک کلاسیک کار شوند.

علاوه بر این که شما می‌توانید ساختمان خود را در طرح‌های مختلفی مثل نما رومی، نمای مدرن و غیره طراحی کنید، می‌توانید از متریال‌های متنوعی هم برای اجرای آن استفاده نمایید. برای مثال از متداول‌ترین متریال‌ها برای اجرای نما می‌توان به سنگ، آجر و سیمان اشاره کرد.

انتخاب هر یک از این متریال‌ها وابسته به فاکتورهایی نظیر شرایط آب‌ و هوایی محل اجرای پروژه، شرایط اقتصادی و سلیقه کارفرما است.

برای مثال استفاده از متریال سنگ در مناطق خشک و کوهستانی توصیه نمی‌شود چرا که با سرد شدن بسیار زیاد هوا، این متریال ترک می‌خورد. در ادامه این مقاله به بررسی بیشتر هر یک از این متریال‌ها می‌پردازیم.

نمای سنگی

سنگ‌ها از گذشته یکی از پر کاربردترین متریال‌ها برای اجرای نما بودند که انواع مختلفی نیز دارند. برای مثال سنگ‌هایی مثل سنگ تراورتن، گرانیت و مرمریت از معروف‌ترین سنگ‌های ساختمانی بوده که هر کدام ویژگی منحصر به فرد خودشان را (از قیمت گرفته تا مقاومت) دارند.

دقت داشته باشید که اگر اجرای این نما به درستی و توسط تیم کاربلد و متخصص انجام نگیرد، با قرار گرفتن در معرض عوامل مخرب خارجی مثل باد، باران و غیره امکان افتادن یا شل شدن سنگ‌ها زیاد می‌شود، چرا که اکثر سنگ‌ها تخلخل بسیار کمی داشته و همین امر موجب می‌شود تا درگیری بسیار کمی بین این متریال، ملات و دیوار به وجود بیاید. در نتیجه بعد از مدتی در اثر تابش آفتاب یا نفوذ آب باران، سنگ‌ها در جای خودشان لق شده و از روی دیوار می‌افتند که این اتفاق خطرات جانی یا مالی فراوانی را به جا می‌گذارد.

اما راه حل چیست؟

در پاسخ باید بگوییم که بهتر است برای اجرای سنگ‌های دیوار از اتصالات و یراق آلات مخصوص استفاده کنیم (روش خشک) یا این که حتما از قبل سنگ‌ها را اسکوپ کرده، سپس با استفاده از ملات یا چسب مخصوص (روش تر) آن‌ها را به دیوار بچسبانیم.

خوب است به این نکته اشاره کنیم که روش خشک بسیار سریع‌تر و ایمن‌تر از روش اجرای تر بوده اما هزینه‌های بیشتری هم دارد. پس اگر مایل به استفاده از روش تر هستید، بهتر است قبل از اجرای آن حتما دیوار نما را شاسی کشی کرده تا درگیری بیشتری بین ملات و سنگ ایجاد شود (روش نیمه خشک).

به طور کلی برای اجرای نازک کاری دیوار باید مراحل زیر را انجام داد:

1. دیوار چینی
2. کرسی چینی در صورت لزوم
3. کروم بندی
4. اجرای ملات گچ و خاک
5. اجرای فاز اول تاسیسات برقی و مکانیکی
6. سفید کاری
7. نقاشی دیوار یا استفاده از کاغذ دیواری و دیوار پوش
8. اجرای فاز دوم تاسیسات برقی و مکانیکی
9. اجرای قرنیز

طی اجرای این مرحله باید با استفاده از چسب یا ملات، آجر، بلوک‌ سفالی ، بلوک سیمانی ، بلوک هبلکس ، پنل سه بعدی ، دیوار خشک یا سایر متریال‌های دیگر را کنار هم قرار داده و اقدام به ساخت دیوار کنیم.

مهم‌ترین هدف از دیوار چینی، جدا کردن قسمت‌های مختلف پلان یک ساختمان و ایجاد فضاهایی با کاربری‌های مختلف است اما در نظر داشته باشید که در کنار آن نقش بسیار مهمی در جلوگیری از ریزش آوار هنگام زلزله هم دارد.

پس در صورت انجام غیر اصولی دیوار چینی خانه، مشکلات فراوانی در آینده از جمله عدم مقاومت کافی در زمین لرزه، عبور دادن سر و صدا و مشکلاتی از این قبیل به وجود می‌آید. در ادامه با مراحل نازک کاری دیوار بیشتر آشنا می‌شویم.

یکی از نکات مهمی که در اجرای دیوارچینی ساختمان باید به آن توجه کنیم، لزوم اجرای وال پست ، میلگرد بستر و نعل درگاه است.

کرسی چینی 

هدف از کرسی چینی، چیدن چندین ردیف آجر بوده که موجب اختلاف ارتفاع بین سطح داخل و خارج ساختمان می‌شود. دیواری که بین دیوار باربر و پى قرار گرفته و این اختلاف ارتفاع را ایجاد می‌کند، کرسی و به اجراى آن کرسى چینى گفته مى‌شود.

به طور کلی می‌توان گفت که هدف از کرسی چینی موارد زیر است:

• اختلاف ارتفاع کف داخل با کف خارج ساختمان
• قرار نگرفتن دیوارهای سازه در تماس با خاک اطراف و در معرض رطوبت
• بالاتر بودن محل سکونت‌ از سطح زمین، احساس امنیت بیشتر و منظره بهتر
• تراز کردن کف ساختمان و برطرف کردن شیب آن در زمین‌های ناهموار
• تأمین ارتفاع لازم تا تراز کف سازی
• عبور لوله‌های فاضلاب در زیر کف‌سازی
• کم کردن تنش‌های وارد بر خاک تا حد تنش قابل ‌تحمل خاک

بدیهی است در سازه‌هایی با اسکلت فولادی و بتنی کمتر به اجرای کرسی چینی نیاز است.

کروم بندی 

برای این که تمامی نقاط یک دیوار در ارتفاعات مختلف آن در یک راستا باشد باید قبل از اجرای مرحله گچ و خاک در ابتدا دیوار را کروم بندی کرد.

کروم بندی دیوار  باید با بیرونی‌ ترین قسمت دیوار شروع شده به طوری که آن نقطه را به عنوان مبنا در نظر گرفته، سپس با ملات گچ و خاک آن نقطه را تا پایین صاف و تراز کنیم. دقت داشته باشی که فاصله بین کروم‌ها از یکدیگر باید چیزی حدود یک متر باشد.

اجرای ملات گچ و خاک

حتما برایتان سوال پیش آمده که چه‌طور دیواری که در مرحله دیوار چینی اجرا شده و خلل و فرج زیادی داشته در نهایت سطح صاف و یک دستی پیدا می‌کند؟

در پاسخ باید بگوییم، پس از اجرای مرحله دیوار چینی، نوبت به اجرای ملات گچ و خاک می‌رسد تا کلیه نواقص احتمالی و ناهمواری‌های دیوار را پوشش داده و آن را آماده رنگ زدن یا نصب کاغذ دیواری و دیوارپوش کند.

ملات گچ و خاک در واقع ماده‌ای قهوه‌ای رنگ و خمیری شکل بوده که از ترکیب پودر گچ و خاک رس به نسبت مساوی یا دو واحد خاک رس و یک واحد گچ همراه با آب به دست می‌آید.

بعد از درست شدن این ملات، کارگران گچ‌کار آن را با استفاده از کمچه به سمت فضای خالی بین کروم‌ها بر روی دیوار پرتاب کرده، سپس با استفاده از یک شمشه بلند، سطح را صاف، هموار و تراز می‌کنند.

دقت داشته باشید که ملات گچ بسیار زودگیر است و همین ویژگی باعث می‌شود تا زود سخت شده و حالت خمیری خود را از دست بدهد. به همین دلیل است که از مخلوط گچ و خاک (به نسبت مساوی) استفاده می‌شود تا ملاتی منعطف‌تر با گیرش کند‌تر به دست بیاید.

اجرای فاز اول تاسیسات برقی و مکانیکی  

بعد از اجرای مرحله گچ و خاک، نوبت به اجرای فاز اول تاسیسات برقی و مکانیکی ساختمان می‌رسد. دقت داشته باشید این مرحله حتما بعد از مرحله گچ و خاک و قبل از سفید کاری ساختمان باشد تا در صورت بروز هر گونه اشکال در اجرای این فاز، امکان تراشیدن آن، رفع عیب و اجرای مجدد باشد.

در این مرحله، شیار زنی لوله‌های تاسیسات مطابق با نقشه‌های تاسیسات بر روی دیوارها انجام شده سپس لوله‌های آب، فاضلاب، برق، کانال‌های کولر و سایر موارد این چنینی، در محل خود نصب می‌شوند.

اگر این مرحله پیش از اجرای گچ و خاک باشد هنگام شیار زدن، اجزای دیوار دچار ترک و آسیب بیشتری می‌شوند.

سفید کاری

در مرحله سفید کاری، ابتدا باید روی ملات گچ و خاک، یک لایه ملات گچ زنده و سپس یک لایه گچ کشته کشیده شود تا دیوار آماده نقاشی شدن یا نصب کاغذ دیواری و دیوارپوش گردد.

دقت داشته باشید که انتخاب گچ بسیار حائز اهمیت بوده به طوری که گچی مرغوب و استاندارد است که سفید رنگ، فاقد رطوبت و ترجیحا تازه تولید شده باشد.

همچنین خوب است این نکته را بدانید که لایه گچ و خاک و سفیدکاری ساختمان، باید حدودا 15 تا 25 ساتی متر بالاتر از کف اجرا شود، تا در صورت اجرای کف، گچ دیوار به دلیل مجاورت با آب ملات کف سازی، اصطلاحا تبله (باد) نکند.

نقاشی دیوار یا استفاده از کاغذ دیواری و دیوار پوش

همانطور که می‌دانید برای اجرای پوشش دیوارها، متریال‌های مختلفی وجود دارد که انتخاب هر یک از آن‌ها کاملا سلیقه‌ای بوده و شما با توجه به بودجه اولیه خود می‌توانید هر یک از آن‌ها را انتخاب کنید. در ادامه به بررسی بیشتر این پوشش‌ها می‌پردازیم:

نقاشی

این پوشش نسبت به سایر پوشش‌های دیوار هزینه کمتری داشته و آسان‌تر اجرا می‌شود. برای نقاشی دیوار می‌توان از رنگ‌های پلاستیک، روغنی، یا رنگ‌های اکریلیک که نسل جدیدی از رنگ‌های ساختمانی هست استفاده کرده و تنها با تهیه وسایل اولیه مثل قلمو، غلطک، سنباده، لیسه، پوستاب و کاردک به تنهایی دیوار منزل خود را رنگ بزنید.

هر یک از این رنگ‌ها مزایا و معایب خاص خودش را دارد، برای مثال رنگ پلاستیک قابلیت شست و شو ندارد ولی بدون بو و ارزان بوده و سرعت بالایی در اجرا دارد. (زود خشک می‌شود)

برای نقاشی کردن دیوار منز خود کافی است در ابتدا ترک‌ها و ناصافی‌های سطح ملات گچ خشک شده روی دیوار را حذف کرده، سپس با زدن روغن زیرکار و  چند دست بتونه کاری و سنباده زنی، سطح دیوار را آماده برای زدن لایه اول یا همان آسترکشی کنیم. بعد از آسترکشی و لکه گیری، بهتر است پس از خشک شدن آن لایه، به ترتیب دو بار دیگر دیوار را رنگ بزنیم.

کاغذ دیواری

کاغذ‌ دیواری یکی دیگر از متریال‌های محبوب برای پوشش دیوارها است. از مزایای استفاده از کاغذ دیواری می‌توان به نصب سریع، تنوع بالا در طرح و رنگ و عدم نیاز به جمع آوری وسایل در زمان اجرای آن اشاره کرد، که همین عوامل باعث شده تا این متریال بسیار محبوب و پرطرفدار باشد.

این در حالی است که قیمت بالاتر نسبت به نقاشی دیوارها و قابلیت شست و شوی کمتر نسبت به رنگ‌های روغنی از معایب این متریال به شمار می‌رود.

دیوارپوش

از دیگر متریالی که می‌توان برای پوشش دیوارها استفاده کرد، دیوارپوش‌ها هستند که تنوع بالایی داشته و هزینه بیشتری هم نسبت به نقاشی یا کاغذ دیواری دارند.

برای مثال می‌توان از دیوارپوش‌های چوبی، فایبرگلاس، پی وی سی، سنگی، سرامیکی و غیره برای پوشش دیوار استفاده کرد که انتخاب هر یک از آن‌ها کاملا سلیقه‌ای و وابسته به بودجه اولیه است.

اجرای فاز دوم تاسیسات برقی و مکانیکی

در این فاز نوبت به ریزه‌کاری‌های بخش تاسیسات برقی و مکانیکی می‌رسد. برای مثال نصب کلید پریزها، دریچه کانال کولر، شوفاژها و غیره همگی در این مرحله انجام می‌شوند.

اجرای قرنیز

به طور معمول برای جلوگیری از مرطوب شدن دیوار هنگام شست و شوی کف، دور دیوارها قرنیزی به ارتفاع 10 تا 15 سانتی متر نصب می‌کنیم. قرنیزها انواع مختلفی مثل سنگی، سرامیکی، چوبی و pvc دارند که هر کدام از آن‌ها مزایا و معایب مخصوص به خود را دارند. برای مثال قرنیزهای سنگی از مقاوم‌ترین قرنیزها بوده اما هزینه تهیه و اجرای آن بیشتر از قرنیزهای pvc است.

دقت داشته باشد با این که می‌توان قرنیزها را هم قبل از اجرای کف و هم بعد از آن نصب کرد اما بهتر است اجرای آن را به زمانی که کفپوش به طور کامل اجرا شد موکول کنیم تا در نهایت کار زیباتر و تمیزتر شود.