عوامل موثر در انتخاب فونداسیون با توجه به شرایط زمین و بار اعمال شده توسط سازه تقسیم‌بندی می‌شوند. به دلیل عدم قطعیت موجود در شرایط زمین و متفاوت بودن نیازهای هر پروژه، انتخاب فونداسیون مناسب با بررسی شرایط موجود صورت می‌گیرد. در ادامه، مهمترین عوامل موثر در این انتخاب را معرفی می‌کنیم.
بارهای اعمال شده از طرف سازه
نوع و میزان بارهای اعمال شده از طرف سازه، یکی از عوامل موثر در انتخاب فونداسیون است. این پارامتر به نوع سازه، مصالح ساختمانی مورد استفاده، محل ساخت و احتمال رخ دادن زلزله بستگی دارد. استفاده از آجر، سنگ، فولاد و بتن بر روی انتخاب فونداسیون مناسب تاثیر می‌گذارد. به علاوه، میزان نشست سازه نیز بر روی این انتخاب تاثیرگذار است. به طور کلی، اجرای فونداسیون سطحی برای ساختمان‌های کوتاه و اجرای فونداسیون عمیق برای ساختمان‌های بلند مناسب است.
ظرفیت باربری زمین
ظرفیت باربری زمین (خاک یا سنگ بستر)، یکی از مهمترین معیارهای تاثیرگذار در انتخاب فونداسیون مناسب است. انتخاب سطحی یا عمیق بودن فونداسیون، به این پارامتر بستگی دارد. ظرفیت باربری، توانایی زمین در نگهداری از سازه را بدون رخ دادن شکست یا نشست نشان می‌دهد. به منظور اجرای فونداسیون سطحی برای یک ساختمان چهار یا پنج طبقه‌ای، ظرفیت باربری زمین باید حداقل 0.1 مگاپاسکال باشد.
نوع خاک یا سنگ
خاک دارای انواع مختلفی نظیر رس، شن، ماسه و غیره است. از سطح زمین تا عمق سه متری به عنوان لایه خاک سطحی و عمق پایین‌تر از آن به عنوان لایه خاک زیرسطحی شناخته می‌شود. خواص این دو لایه، مخصوصا ظرفیت باربری آن‌ها، تاثیر زیادی بر انتخاب نوع فونداسیون دارد. برای ساخت سازه بر روی خاکی با ظرفیت باربری پایین، اجرای یک فونداسیون مستحکم‌تر گزینه بهتری خواهد بود.
خاک لومی، بهترین گزینه برای اجرای فونداسیون است. این نوع خاک از ترکیب رس، لای و ماسه تشکیل می‌شود. خواص یکنواخت و تغییر حجم کم این خاک در تماس با آب، آن را به یک گزینه عالی برای اجرای فونداسیون منفرد تبدیل کرده است. سنگ‌هایی نظیر سنگ آهک، سنگ بستر و ماسه سنگ، ظرفیت باربری بالایی دارند. این مواد، گزینه مناسبی برای اجرای فونداسیون ساختمان‌های تجاری یا مسکونی بزرگ هستند.
سهولت اجرا
در هنگام انتخاب فونداسیون مناسب باید سهولت اجرای فونداسیون در محل پروژه را نیز در نظر گرفت. ساخت هر یک از انواع فونداسیون، نیازمند تعداد مشخصی نیروی کار با توانایی‌ها و سطح مهارت متفاوت است.
سطح آب زیرزمینی
سطح آب زیرزمینی نیز یکی دیگر از معیارهای مهم در انتخاب فونداسیون مناسب است. فونداسیون نباید بر روی خاک در حال انبساط یا انقباض ناشی از نوسان سطح آب زیرزمینی ساخته شود. به این ترتیب، اجرای فونداسیون بر روی خاک کاملا خشک یا اشباع شده درست نیست.
اگر سطح آب زیرزمینی پایین‌تر از محل در نظر گرفته شده برای فونداسیون قرار داشت، اجرای فونداسیون منفرد یا ترکیبی گزینه مناسبی خواهد بود. به علاوه، در صورت بالا بودن سطح آب زیرزمینی، اجرای فونداسیون پیوسته در اولیت قرار خواهد داشت. با انتخاب نوع فونداسیون متناسب با شرایط آب زیرزمینی، از اثرات فشار برخاست (رو به بالا) و دیگر فشارهای ناشی از جابجایی آب در مراحل اولیه ساخت سازه جلوگیری می‌شود. در صورت بحرانی بودن شرایط آب زیرزمینی و عدم امکان اجرای فونداسیون سطحی، چاره‌ای جز اجرای فونداسیون عمیق نخواهد بود.
سازه، منابع آبی و شیب‌های مجاور
در هنگام انتخاب فونداسیون مناسب باید سازه‌ها، منابع آب و شیب‌های مجاور را در نظر گرفت. اگر فونداسیون سازه مجاور به فونداسیون سازه طراحی شده نزدیک باشد، احتمال به خطر افتادن ایمنی سازه مجاور وجود خواهد داشت. در صورت وجود یک سازه بلند در کنار سازه جدید، انتخاب فونداسیون مناسب دشوار خواهد بود.
نزدیکی به رودخانه، دریاچه یا شیب نیز بر روی انتخاب فونداسیون تاثیرگذار است. به منظور ساخت فونداسیون در کنار شیب، اجرای فونداسیون مجزا ساخته شده از بتن مسلح ترجیح داده می‌شود. ساخت ساختمان‌های مسکونی بر روی شیب‌های بیشتر از 25 درجه مناسب نیست.
بلایای طبیعی و شرایط بد آب و هوایی
سابقه رخ دادن بلایای طبیعی و وجود شرایط بد آب و هوایی باید در هنگام انتخاب فونداسیون مناسب در نظر گرفته شود.
مسائل اقتصادی
در شرایطی تعداد گزینه‌های مناسب برای اجرای فونداسیون زیاد باشد، هزینه اجرا بر روی انتخاب فونداسیون تاثیر می‌گذارد. به هر حال، این مسئله نباید به ایمنی، کیفیت، استحکام و دوام فونداسیون لطمه بزند.