«بتن ریزی» (Concreting)، یکی از مهم‌ترین و حساس‌ترین عملیات‌ها در ساخت سازه‌های بتنی است. این فرآیند معمولا طی هفت مرحله شامل آماده‌سازی (قالب‌بندی)، اختلاط، انتقال، ریختن، تراکم، پرداخت و عمل آوری انجام می‌شود. مراحل بتن ریزی، تاثیر قابل توجهی بر روی کیفیت سازه بتنی دارند. از این‌رو، این مراحل باید طبق استانداردهای موجود و با دقت بالا انجام شوند.
تجهیزات مورد نیاز برای بتن ریزی
هر یک از مراحل بتن ریزی، نیازمند تجهیزات مخصوصی نظیر میکسر، انتقال دهنده (پمپ، شوت، لوله)، ویبراتور و ابزار پرداخت (ماله و شمشه) است. در ادامه، به معرفی هر یک از این موارد می‌پردازیم.
میکسر بتن چیست و چه انواعی دارد؟
مخلوط کن بتن یا اصطلاحا «میکسر بتن» (Concrete Mixer)، دستگاهی است که به منظور اختلاط آب، سیمان و سنگدانه (شن و ماسه) برای ایجاد ملات یا دوغاب سیمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد. میکسرهای بتن دارای انواع بسیار متعددی هستند که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- میکسر پیوسته
- بچ میکسر: درام میکسر و پن میکسر
- درام میکسر: شیب‌دار، بدون شیب، معکوس و تراک میکسر
میکسر با عناوین دیگری نظیر ملات‌ساز و خلاطه نیز شناخته می‌شود. در ادامه، انواع میکسر را معرفی می‌کنیم.
میکسر پیوسته بتن
«میکسر پیوسته» (Continuous Mixer)، یکی از انواع مخلوط‌کن‌های بتن است که عملیات بارگیری، اختلاط و خروج مخلوط را به طور پیوسته و تا اتمام هر مرحله از بتن ریزی یا به پایان رسیدن کامل آن انجام می‌دهد.
میکسر پیوسته در پروژه‌های بسیار بزرگی نظیر سد، پل، برج و غیره مورد استفاده قرار می‌گیرد.
بچ میکسر چیست و چه انواعی دارد؟
مخلوط‌کننده پیمانه ای یا اصطلاحا «بچ میکسر» (Batch Mixer)، متداول‌ترین نوع میکسر مورد استفاده در عملیات بتن ریزی است. این مخلوط‌کن‌ها برخلاف میکسرهای پیوسته، اختلاط و تخلیه ملات را به صورت مرحله‌ای (بچ به بچ) انجام می‌دهند. بچ میکسر شامل محفظه گردان با تیغه‌های داخلی است.
اختلاط بتن در بچ میکسرها توسط ریختن مواد اولیه با نسبت مشخص به درون محفظه میکسر و دوران محفظه با یک سرعت ثابت انجام می‌شود. با اتمام اختلاط، ملات تخلیه و فرآیند مخلوط کردن برای بچ‌های بعدی تکرار خواهد شد. این فرآیند تا زمان رسیدن به حجم بتن مورد نیاز ادامه می‌یابد.
انوع بچ میکسر با توجه به محور دوران عبارت هستند از:
- «درام میکسر» (Drum Mixer) یا میکسر بشکه‌ای: محور افقی یا شیب‌دار
- «پن میکسر» (Pan Mixer) یا میکسر دیگی: محور عمودی
درام میکسر چیست و چه انواعی دارد؟
درام میکسر، یک از انواع پرکاربرد بچ میکسرها است که محفظه آن شبیه به بشکه و محور آن به صورت افقی یا شیب‌دار است. درام میکسرها به انواع شیب‌دار، بدون شیب و معکوس تقسیم می‌شوند:
-
«درام میکسر شیب‌دار» (Tilting Drum Mixer)
تخلیه بتن در این میکسرها با چرخاندن محفظه آن به سمت پایین صورت می‌گیرد. درام میکسر شیب‌دار می‌تواند تحت زاویه‌های مختلف تنظیم شود.
-
«درام میکسر بدون شیب» (Non-Tilting Drum Mixer)
محفظه این میکسر همیشه به صورت افقی است و راستای آن تغییر نمی‌کند. عمل تخلیه بتن درام میکسر بدون شیب توسط یک شوت شیب‌دار صورت می‌گیرد.
-
«درام میکسر معکوس» (Reverse Drum Mixer)
این نوع میکسر مشابه درام میکسر بدون شیب با دو دهانه در هر طرف خود است. با این تفاوت که یکی از این دهانه‌ها برای ورود مواد اولیه و دهانه دیگر برای خروج بتن مورد استفاده قرار می‌گیرد. دوران محفظه در هنگام ورود مواد اولیه در یک جهت مشخص است. جهت دوران در هنگام خروج بتن برعکس می‌شود. وجود دو سری تیغه (اختلاط و تخلیه)، امکان این عملکرد را فراهم می‌کند.
تراک میکسر چیست؟
کامیون میکسر بتن یا اصطلاحا «تراک میکسر» (Truck Mixer)، یکی از انواع درام میکسرهای معکوس است. در این میکسرها، محفظه اختلاط بر روی کامیون نصب می‌شود. در اتاق راننده، تجهیزاتی برای تغییر سرعت و جهت دوران محفظه وجود دارد.
پن میکسر چیست؟
پن میکسر، یکی دیگر از انواع بچ میکسرها با محور دوران عمودی است. محفظه پن میکسرها با درام میکسرها تفاوت دارد. در این میکسرها معمولا از محفظه‌هایی مشابه با دیگ استفاده می‌شود.
پن میکسر بر اساس حرکت تیغه‌ها و محفظه دارای دو نوع متفاوت است. در نوع اول، تیغه‌ها، در حین دوران محفظه بدون حرکت باقی می‌مانند. در نوع دوم، تنها تیغه‌ها دوران می‌کنند و محفظه ثابت است. پن میکسر بهره‌وری بیشتری نسبت به انواع دیگر میکسرها دارد.