آستانه به بخشی از چهارچوب درب گفته میشود که در پائین درب قرار دارد، در گذشته آستانه برخی از درب ها را گاهی بلند میساختند تا تمایز بین فضای بیرون و درون مشخص گردد و آب باران از بیرون به درون ساختمان راه نیابد نقش آستانه در گذشته بسیار برجسته تر بوده اما امروزه حضور محتاطانه تری در معماری دارد.
در دورههای تاریخی متعددی آستانه ارزش و اهمیت زیادی داشته به طوریکه افراد نباید پای خود را بر روی آن می گذاشتند به عنوان مثال آستانه عالیقاپو اصفهان در دوره صفویه چنان اهمیتی داشته است که مردم آن را میبوسیدند و کسی حق نداشت بر روی آن پای بگذارد و فرد خاطی به شدت تنبیه میشد.
آستانه و نماد آن در پلان معماری
در زیر درب ها به خصوص درب های حمام و سرویس بهداشتی ما شاهد ایجاد یک اختلاف سطح با کف هستیم . این اختلاف سطح به دو دلیل ایجاد می شود یک اینکه از انتقال آب به بیرون از فضا جلوگیری شود و دوم اینکه مانع ورود حشراتی مثل سوسک به فضایی مثل حمام و سرویس بهداشتی شود به این اختلاف سطح آستانه گفته می شود و نماد آن در پلان را به شکل خطوط ممتد و نازک ترسیم می کنند.
از نظر فنی، آستانه تغییر بین یک منطقه مرطوب، خواه حمام، آشپزخانه یا اتاق رختشویی، و یک منطقه خشک را نشان می دهد و یک برجستگی کوچک بین یک فضا به فضای دیگر ایجاد می کند.
در گذشته آستانه ها بیشتر از چوب یا سنگ های صیقلی مانند مرمر و گرانیت ساخته می شدند. امروزه علاوه بر مصالح سنتی، اغلب از خود کفپوش برای ساخت آنها استفاده می شود.
امروزه، بسیاری از پروژهها به تداوم فضایی اهمیت میدهند و از تقسیمبندی بصری واضح اجتناب می کنند. با روندهایی که بر اساس صرفه جویی در منابع و تسهیلات ساخت و ساز و بهینه سازی است، معمولاً استفاده از برجستگی ها اجتناب می شود و آنها را با عناصر کوچکتر سنگ، فلز یا چوب جایگزین می کنند که تغییر کف را تقریباً نامحسوس می کند.